REČ PO RIJEČ (143)

NERODIMKA

Nerodimka je reka kod Uroševca, poznata po retkoj hidrografskoj pojavi - bifurkaciji. Nerodimka nastaje na mestu zvanom Sastav reka, spajanjem Male i Velike (Goleme) reke, koje izviru ispod južnih padina Nerodimske planine na nadmorskoj visini od 600 m. Dužina reke je 29 km. Nerodimka je slab vodeni tok, ali je zbog bifurkacije postala poznata u svetu. Tekući ka istoku Nerodimka prolazi kroz selo Gornje Nerodimlje nastavljajući dalje prema Uroševcu. Nakon 6-7 kilometara od Sastava reka, kod sela Balić u koritu reke podignuta je brana. Jedan deo vode prokopanim jazom odvodi se prema istoku ka Uroševcu (levi krak), dok ostatak, pod nazivom Stara Reka (desni krak), nastavlja da teče svojim prirodnim koritom ka jugu do Kačanika gde se uliva u Lepenac, a preko Vardara ide do Egejskog mora.

Bifurkacija Nerodimke prvi put se pominje 1321. u Gračaničkoj povelji Kralja Milutina. Dugo je smatrana prirodnom. Mišljenje geografa o prirodnom postanku bifurkacije prvi dovodi u sumnju Branisla Nušić, na osnovu veštački prokopanog jaza kojim Nerodimka teče. Iz istog razloga i Jovan Cvijić je ovu bifurkaciju nazvao veštačkom. Kasnije, kada se lično uverio da je pre veštačkih radova od Nerodimke prema Sazliji postojao spor vodotok, izneo je mišljenje da je ona prirodna bifurkacija doterana ljudskom rukom. Međutim, prema ispitivanjima Anastasija Uroševića, bifurkacija Nerodimke je veštačka tvorevina zasnovana na prirodnoj predispoziciji. Podizanje brane u rečnom koritu i prokopavanje novog toka kojim je deo reke sproveden u Sitnicu, bilo je moguće samo zahvaljujući prirodnim karakteristikama terena, tj. činjenici da reka teče duž razvođa dva sliva i da je minimalnom intervencijom čoveka rečni tok mogao biti usmeren u željenom pravcu.