REČ PO RIJEČ (NAJAVA)

Reč po riječ: Svetska baština pod zaštitom UNESCO-a

Piše: Vanja Tomašev

Povodom 18. aprila, Dana svetske baštine, u narednih 30 dana ću predstaviti trideset lokaliteta Svetske baštine pod zaštitom UNESCO-a čiji si nazivi zanimljivi za enigmate. Naravno, prema tradiciji rubrike „Reč po riječ“, svakoga dana će nazivi lokaliteta počinjati različitim slovom azbuke. Trudiću se da predstavim manje poznata mesta kako bismo o njima nešto naučili.

Program zaštite Svetske baštine (eng. World Heritage) započela je 1972. godine Organizacija Ujedinjenih nacija za obrazovanje, nauku i kulturu (UNESCO) usvajanjem Konvencije o zaštiti svetske kulturne i prirodne baštine. Do sada su ovu Konvenciju ratifikovale 193 zemlje. Generalna skupština UNECO-a imenuje Komitet za Svetsku baštinu koji se sastaje jednom godišnje kako bi odlučio o upisivanju lokaliteta na Listu Svetske baštine. Da bi neki lokalitet bio upisan na listu, mora da ispuni barem jedan od deset propisanih kriterijuma, pri čemu se prvih šest kriterijuma (i–vi) odnosi na kulturnu baštinu, a ostala četiri (vii–x) na prirodnu. Prema tome koje kriterijume ispunjavaju, lokaliteti Svetske baštine se dele na kulturnu, prirodnu i mešovitu baštinu (t.j. onu koja ispunjava i kulturni i prirodni kriterijum). Pojedini lokaliteti se stavljaju na Listu ugrožene baštine ukoliko Kimitet proceni da im preti neposredna opasnost. Većina lokaliteta se nalazi u jednoj državi, ali postoje i prekogranični lokaliteti koji se prostiru kroz dve ili više država (Nama najpoznatiji ovakav primer su Strednjovekovni stećci koji se prostiru kroz Bosnu i Hercegovinu, Srbiju, Hrvatsku i Crnu Goru).

Prema podacima iz 2019, na Listu Svetske baštine je upisan 1121 lokalitet, od toga 869 lokaliteta kulturne, 213 prirodne i 39 mešovite baštine. Oni se nalaze u 167 zemalja, a najviše u Italiji i Kini, po 55. Na Listi ugrožene baštine su 53 lokaliteta.

Listu svih lokaliteta možete pronaći ovde: https://whc.unesco.org/en/list/