недеља, 22. јануар 2023.

REČ PO RIJEČ (2190)

AVKT, EVKT I POLIEVKT

 

Piše: Radoja Racanović

Čitajući o Svetom Polievktu, hrišćanskom svecu iz III vijeka, koga pravoslavna crkva proslavlja danas, sjetih se da u „Enigmatskom rječniku 4“ Radoša Pušonjića (Čvor, 1976) postoji pojam AVKT, opisan kao „rijetko rus. muško ime“. Ne znam da li je ikada iko uvrstio taj pojam u svoj rad, ali sasvim sigurno znam da ja nisam jer mi se uvijek činio kao štamparska greška, tj. da ga je potrebno dodatno provjeriti, za što praktično nije postojala mogućnost prije pojave interneta. Sjećam se da sam ga tražio i u "Četvoroslovnom rečniku - podsetniku" Stanka Žugića (1997) i da tu nije zabilježen.

 

S obzirom da su se vremena promijenila i da je danas, kao što rekoh, zahvaljujući internetu sve lako provjerljivo, lako je utvrditi da se kod Pušonjića ne radi o nikakvoj grešci, da postoji ime Avkt i da postoji još nekoliko pojmova sa ovom neobičnom grupom slova VKT.

 

Prema ruskim izvorima, ime Avkt je latinskog porijekla. Potiče od glagola augere (i iz njega izvedenog pridjeva auctum), istog onog iz koga npr. potiče naša riječ autor. S obzirom na višestruka, ali slična, značenja tog glagola, ime Avkt znači „umnožen, uvećan“, tj. od Boga bogato nagrađen.

 

Imena EVKT i POLIEVKT su grčkog porijekla. Dolaze od starogrč. (εὐκτός) [euktos], što znači „željeni“ (Evkt), odnosno „dugo željeni“ (Polievkt).

 

Evkt je, kao i Avkt, rusko muško ime.

 

Polievkt je ime koje su susreće kod većeg broja naroda i u većem broju oblika, budući da je to ime najmanje dvojice hrišćanskih svetitelja: pomenutog Svetog Polievkta (Melitinskog) iz III vijeka i Svetog Polievkta (Carigradskog) iz X vijeka.

 

Kod Srba su zabilježeni i oblici Polijevkt, Poliekt i Poliukt.

 

Kod Rusa postoji oblici Poliekt i Poluekt (i odatle izvedeno prezime Poluektov).

 

Kod Hrvata se koristi oblik (Sveti) Polieukt, a kod Italijana Polieuto i Poliuto.

 

Sveti Polievkt (iz Melitine) se smatra zaštitnikom iskrenog prijateljstva i bratske ljubavi. Mučenički je postradao zbog svog najboljeg druga, koji se zvao Nearh, koji je takođe postradao kao mučenik i postao svetac. No, Nearh je već ime odavno poznato i korišteno u enigmatici, ali sa drugim opisom (vojskovođa Aleksandra Velikog). 

Naknadno dodate fotografije koje je poslao Jovan Nedić.
у

5 коментара:

  1. N. Petkovski22. јануар 2023. 20:35

    I u Makedoniji se današnji dan 22 januar crkveno obeležava kao dan posvećen svetom mučeniku Polievktu. U knjigama sa ovom tematikom koje ja imam sam pronašao sledeći tekst:

    Sveti mučenik Polievkt je bio prva žrtva za Isusa u gradu Meletinu, oko 259 godine u vreme cara Valerijana. Sa svetim mučenikom Nearhom su bili rimski vojnici. Nearh je bio kršćen, a Polievkt nekršćen. Nearh je tugovao što nije pridobio svog drugara za hrišćansku veru. Ali, Polievkt je jedne noći sanjao kako mu se javio Gospod Bog, svukao mu staru odeću i obukao mu novu, svetlu, a zatim ga popeo na krilati konj. Nakon ovog sna Polievkt je otišao u grad, pokidao carske zapovesti za progon hrišćana i izlomio paganske idolske kipove, zbog čega je bio mučen i osuđen na smrt. Kasnije je i Nearh takođe bio pogubljen.

    ОдговориИзбриши
  2. Nedjeljko Nedić22. јануар 2023. 20:48

    Spomendan po rimokatoličkome kalendaru mu je 13. veljače.

    ОдговориИзбриши
  3. Slavko Bovan22. јануар 2023. 21:34

    Možda bi trebalo reaktivirati ovu rubriku?
    Ima još dosta pojmova koji bi mogli biti interesantni.

    ОдговориИзбриши
  4. Belirac23. јануар 2023. 14:51

    Taj rječnik imam preko 30 godina, iako se ne sjećam gdje sam ga i kako nabavio.

    ОдговориИзбриши
  5. Belirac23. јануар 2023. 14:53

    Da sam u Pušonjićevom ER4 primijetio ime AVKT, ja sam se mogao uvjeriti da je ispravno napisano.

    ОдговориИзбриши