REČ PO RIJEČ (2476)

ESKI SARAJ

Eski Saraj ( „Stara palata“ na turskom) bio je raskošan objekat u Carigradu tokom perioda osmanske vladavine, i prva takva palata izgrađena u gradu nakon osvajanja Carigrada 1453. Nalazila se u četvrti Bejazit u okrugu Fatih, u oblasti u kojoj se sada nalazi glavni kampus Istanbulskog univerziteta, između džamije Sulejmanije i džamije Bajazita II. Izgradnja palate je počela ubrzo nakon osvajanja 1453. godine, a završena je 1458. godine. Iako su istoričari tog perioda poput Duke i Kritovula sa Imbrosa tvrdili da je izgradnja završena 1455. opšte mišljenje je da su do tada razni delovi kao što su harem i vila bili završeni, ali da je izgradnja u potpunosti završena tek 1458. godine.

Evlija Čelebija je u svom Putopisu naveo da je gradnja palate počela 1454. godine na mestu stare crkve i da je palata bila okružena čvrstim pravougaonim zidom prekrivenim plavim olovom, čiji je obim iznosio 12.000 aršina, što je približno 9 km. Kasnije tokom svoje vladavine, Mehmed II je počeo da gradi Topkapi palatu, a kada je palata završena 1478. godine, nastanio se u njoj. Iako je sultan živeo u Topkapi palati, nastavio je da posećuje harem u Eski Saraju određenim danima u nedelji. U narednim godinama, palata i njeno zemljište pretrpeli su brojne promene. Početkom 1500-ih, sultan Bajazit II je sagradio džamiju delimično na teritoriji palate. Nasuh Matrakčija je napravio minijaturu palate, sa dva zida i stambenim zgradama duž unutrašnjeg zida. U periodu između 1540. i1541, Eski Saraj je u velikoj meri izgoreo u požaru. Nakon požara, koji je uništio harem palate, harem tadašnjeg sultana, Sulejmana Veličanstvenog, trajno je preseljen u palatu Topkapi („Nova palata“), gde će harem svih narednih sultana i ostati. U Eski Saraj su na zahteve vladajućih Valide sultanija slate majke preminulih sultana, žene bivših sultana, osramoćene konkubine ili prinčevi optuženi za izdaju.

U periodu između 1625. i 1632, za vreme vladavine Murada IV, palata je obnovljena, ali je 1687. godine u blizini palate izbio veliki požar, koji je do sledeće večeri zahvatio Eski Saraj. Požar je trajao pet sati i veliki deo palate je izgoreo. Većinu stanovnika palate su uspele spasiti age i druge sluge, ali je Sultanija Hatidže Muazez podlegla posledicama požara već narednog dana. Ostaci palate nisu sačuvani. (Vikipedija)