среда, 28. март 2018.

REČ PO RIJEČ (1763)



ČORDAŠ

Piše: Ilija Ozdanovac
Svako jutro, kad sam bio već iskočio iz špilhozni i "okrljo”,  te smio samostalno, bez pratnje dade ili mame,  ulaziti u štalu,  moja dužnost u obiteljskoj kući, bila je ta, da jutrom  otvorim ulaznu kapiju na našoj avliji i na ulicu pustim neznamnisamkolikodebožetiihizbroji naših krava, jer eto, čuje se da uzduž Varoščice  ide  čorda... a to je značilo da nailazi, kao i svakog dana, čovjek koji seosku stoku skuplja na hrpu i tjera na "Čistine" (veliki seoski pašnjak jugozapadno od Otoka), na cjelodnevnu ispašu. Nije se smjelo zakasniti, u protivnom, trebalo ih je hraniti cijeli dan, a ja, ma, sigurno bi za to " klečao na kukuruzima"!
ČORDAŠ je (za razliku od čobana ili svinjara),  dakle, bio čovjek koji je, za neku novčanu naknadu, jutrom tjerao, a s večeri vraćao  seoske krave s ispaše  i danju brinuo o njima! Obično  je to bio siromašak, bez nekog društvenog statusa, ali je mještanima (seljanima) značio više no mjesni pisar. Imao je on i pomoći svoje djece koji su trčkarali i krave dovodile " u red"!
Čordaša odavno nema, a Bogu za priznati, nema više niti toliko i takvih krava ....
Pored čordaša poznat je izraz i čordar, a  korijene vuče iz mađarske riječi csorda ), u značenju krdo, a  isto je zabilježeno u HER-u i HJP.
Iz ovog izraza porijeklo vuku i prezimena Ćorda, Čordaš, Čordašev , Čordašić, Čordašević…
Najbolji hrvatski tamburaši (ranije "Zlatni dukati" ) opjevaše njega u pjesmi  " Andrija čordaš" (https://www.youtube.com/watch?v=ptg6v7T1Y_A)

5 коментара:

Mursinus је рекао...

Je l' se ta čistina zvala i Utvajt?

Milan Žarkovački је рекао...

Vrlo zanimljivo!

IlijaO је рекао...

"Utvaj" (ali bez t") je bio prihvaćen i poznat pojam, ali je u Otoku, pored ovih "Čistina" koje pominjem i koje zapravo jesu utvajt , postojao još jedan prostor koji se zvao baš tako, pa su tako mještani ( ondašnji) razlikovali i "Čistine" i " Utvaj"!

Belirac је рекао...

U knjizi "Austrijacizmi i germanizmi u Baranji" Stipe Benaka piše:
utvajda = najamni pašnjak

N. Petkovski је рекао...

Od Čordaša meni je poznat samo Zlatko Čordaš bivši JU stolnoteniser (ili ako hoćete pingpongar)